Danas se obeležava Svetski dan Roma, ustanovljen 1990. godine u poljskom gradu Serocku, u znak sećanja na Prvi međunarodni kongres Roma koji je održan u Londonu od 4. do 8. aprila 1971. godine.
Prigodnim sadržajima, Svetski dan Roma obeležen je danas u OŠ “Dimitrije Tucović” u Jabučju, potvrdila je pedagoški asistent Jelena Kostić:
“Kao i svake godine, naša skola obeležava Svetski dan Roma. Mi smo i pod pandemijom korona virusa u znatno nepogodnijim okolnostima održavali prigodne manifestacije, uz sve mere koje pandemija nosi, tako da smo i ove godine neizostavno uzeli učešće u obelezavanju Svetskog dana Roma. Značajan doprinos dalo je nastavno osoblje, i u nižim i u višim razredima, spremajući svoje učenike za recitacije i brojne muzičke tačke. Prezetovana je i izlozba učenickih radova u holu škole. Jedan školski čas bio je posvećen značaju obeležavanja, Dana Roma, njihovoj tradiciji i obeležjima.”
Svetski dan Roma je svakako prilika i da se osvrnemo na to kako Romi u opštini Lajkovac žive i kakva je organizovana briga lokalne zajednice za uslove života Roma, njihovo obrazovanje, zapošljavanje, brigu o zdravlju, stopiranju maloletničkih brakova i svih drugih pitanja, čije rešavanje doprinosi njihovom kvalitetnijem životu.
Rezimirajući urađeno u prethodnom periodu, pedagoški asistent Jelena Kostić, zaposlena u školi koju pohađa veliki broj Roma, a i u ime NVO ,,Regionalna prava manjina“, podvukla je nekoliko ključnih aspekata:
“U proteklih godinu dana na teritoriji opštine Lajkovac dosta toga je realizovano . NVO ,,Regionalna prava manjina“ bila je aktivni učesnik i partner u realizaciji više projekata: GIZ-a (Nemačka razvojna agencija) preko SKGO projekat ”Više šansi za bolju budućnost”, kao partner NVO “Centar za integraciju Roma” Valjevo (u projekat uključene radne prakse, zapošljavanje Roma, obuke), sa Unopsom realizovane donacije prehrane i hemije, sa Humanitarnim centrom ,,Rom “ Obrenovac podela novogodišnjih paketića, kordinator na projektu “Ujedinjene za bolje sutra”(realizovao ”Ženski romski centar” Veliki Crljeni, finansiralo Care Internacionale Austrije, gde je i naša opština potpisala Memorandum o saradnji na našoj teritoriji. Projekat “Ujedinjene za bolje sutra”je obuhvatio brigu o zdravlju, stopiranje maloletničkih brakova i uključivanje Romkinja u lobiranju, podizanju svesti i značaju obrazovanja.
Svi navedeni projekti su za cilj imali smanjenje siromaštva, podizanje svesti o značaju obrazovanja, zapošljavanja, zaustavljanja maloletničkih brakova i naravno zdravlja, posebno u vreme pandemije. Osobita pažnja bila je posvećena problemu Romkinja, za koje znamo da dolazi do osipanja njihovog broja još u osnovnoj školi, jer je napuštaju i često prerano ulaze u brak.
Nasa opština je imala sluha za realizaciju ovih projekata, pomagala je ljudstvom, obezbeđivanjem prostora , automobila, cisterni vode za naselja, kao i uključivanjem Mobilnog tima za inkluziju Roma opštine Lajkovac, kao i svih relevatnih institucija i njihovih direktora: Centar za socijalni rad, Dom zdravlja, vrtić, Crveni Krst, škole – pogotovo škola u kojoj radim OŠ “D. Tucović” u Jabučju, pri čemu je direktor imao razumevanja i sluha za problematiku Roma i značaj svih aspekata, gde se i sama škola uključivala i pomagala. Kroz sve ove projekte najviše su bili ukljućeni stanovnici naselja Dubrava, gde živi najveći broj porodice naših učenika.
Kroz našu školu, kao i vrtić i školu u Lajkovcu, realizovana je uz pomoć opštine Lajkovac podela školskog pribora i higijenskih paketa. Održavane su radionice, tribine po romskim naseljima o značaju obrazovanja i podsticajima za dalje napredovanje, kao i znacaju higijene i brige o zdravlju. Vrhunac je bio asfalt u romskim naseljima, što je poboljšalo kvalitet života i naravno za mene kao pedagoškog asistenta je uočljivo da učenici dolaze čstiji, uredniji u školu, pogotovo je to vidljio na njihovoj obući i naravno školskom autobusu je omogućen laksi pristup naseljima iz kojih učenici dolaze do škole.
Takođe, u našoj školi su se odvijale razne aktivnosti, pored svih navedenih, a to je i prikupljanje novčanih sredstava za učenike slabijeg materijalnog stanja, garderobe, radionice za roditelje i učenike. Trogodišnjim projektom, obezbeđeni su dodatni časovi iz srpskog jezika, matematike, informatike i engleskog jezika, za 15 učenika. Obezbeđeni su i dodatna užina, pribor, radionice, seminari za nastavnike, kao i dva laptopa. Tu su i donacije Crvenog krsta Lajkovac nove garderobe iz Lc Waikiki, kao i sredstava za higijenu… Imamo dobru saradnju i sa ustanovama Đuro Salaj iz Lazarevca i Školom za odrasle Obrenovac, gde smo pomogli našim starijim sunarodnicima, pogotovo iz naselja Dubrava, da završe osnovnu školu i doškoluju se.
Sve su to značajni pomaci, koji su doprineli kvalitetnijem životu Roma u opštini Lajkovac, posebno dece školskog uzrasta i ja se iskreno nadam da će tim tempom biti nastavljeno.”
Na prvom internacionalnom okupljanju predstavnika romske zajednice iz četrnaest zemalja sveta, koje su inicirali jugoslovenski Romi, doneto je nekoliko važnih odluka.
Usvojen je međunarodni naziv Rom, što na romskom znači čovek, za sve pripadnike ove nacionalne zajednice, a za himnu je izabrana pesma „Đelem, đelem”, što prevedeno na srpski jezik znači „Išao sam, išao”, čiji tekst opisuje stradanje Roma i Romkinja tokom Drugog svetskog rata.
Takođe, doneta je odluka da romsku zastavu čini plavo-zelena dvobojnica sa crvenim točkom u sredini. Plava boja je simbol neba, slobode i bezgraničnog prostranstva, zelena predstavlja travu, put, život obeležen putovanjima, dok crveni točak označava simbol stalnog kretanja.
Obeležavanje 8. aprila kao međunarodnog dana Roma ima za cilj da ukaže na činjenicu da se Romi i Romkinje širom sveta nalaze u znatno nepovoljnijem položaju u odnosu na većinsko stanovništvo u gotovo svim oblastima društvenog života, kao i da su izloženi diskriminaciji i duboko ukorenjenoj socijalnoj isključenosti.
