Godišnja nagrada Instituta za nuklearne nauke Vinča – Instituta od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu dodeljuje se za naročite rezultate postignute u oblasti osnovnih istraživanja. Ove godine laureat ove prestižne nagrade je dr Tijana Bojić, naučni savetnik, naša sugrađanka iz Lajkovca.
Naučna oblast dr Tijane Bojić je integrativna fiziologija centralnog i autonomnog nervnog sistema. U užem smislu, na sistemskom nivou, dr Bojić se bavi izučavanjem neurofiziološke osnove stanja svesti i karakteristika integrativnih mehanizama kardiovaskularnog i disajnog sistema.
Istraživanja iz oblasti neurofiziologije stanja svesti i integrativne fiziologije kardiovaskularnog i disajnog sistema su potpuno novi istraživački pravci u Institutu Vinča koje je dr Tijana Bojić uvela svojim dolaskom u Institut nakon završenog doktorata u Univerzitetu u Bolonji. Njenim radom i rezultatima osnažena je multidisciplinarnost Instituta, njegovo umrežavanje sa drugim institutima Univerziteta u Srbiji kao i njegova međunarodna saradnja.
Istraživanje neurofizioloških osnova stanja svesti od fundamentalnog je značaja za razumevanje mehanizama poremećaja svesti kao što su vegetativno stanje, koma, Alchajmerova bolest, shizofrenija, autizam.
U periodu 2020.-2021. godine dr Tijana Bojić je objavila dva rada u Tematskom zborniku vodećeg međunarodnog značaja:
1. Matić Z, Platiša MM, Kalauzi A and Bojić T. Slow 0.1 Hz Breathing and Body Posture Induced Perturbations of RRI and Respiratory Signal Complexity and Cardiorespiratory Coupling. Front Physiol 2020. doi: 10.3389/fphys.2020.00024.
2. Acampa M, Voss A and Bojić T. Editorial: Cardiorespiratory Coupling – Novel Insights for Integrative Biomedicine. Front Neurosci 2021. doi: 10.3389/fnins.2021.671900.
i Tematski zbornik vodećeg međunarodnog značaja:
1. Bojić, T., Acampa, M., Voss, A., eds. (2021). Cardiorespiratory Coupling – Novel Insights for Integrative Biomedicine. Lausanne: Frontiers Media SA. doi: 10.3389/978-2-88966-793-2.
U radu Matić Z, Platiša MM, Kalauzi A and Bojić T. Slow 0.1 Hz Breathing and Body Posture Induced Perturbations of RRI and Respiratory Signal Complexity and Cardiorespiratory Coupling Front Physiol 2020. doi: 10.3389/fphys.2020.00024, autori istražuju osobine mehanizama integracije kardiovaskularnog i repiratornog sistema. Istraživanje integrativnih mehanizama kardiovaskularnog i respiratornog sistema od posebnog je značaja za razumevanje kardio-respiratornih mehanizama adaptacije u standardnim fiziološkim uslovima, u specijalnim stanjima kao što je bestežinsko stanje i mikrogravitacija kao i u patofiziološkim stanjima (arterijska hipertenzija, atrijalna fibrilacija, kongestivna srčana insuficijencija i sl). Autori poseban doprinos daju istraživanju nelinearnog sprezanja kardiovaskularnog sistema i respiracije čiji aspekti doprinose osmišljavanju novih načina rehabilitacije i uspešnog odvajanja pacijenata sa veštačke ventilacije, jednom od najvećih problema rehabilitacije pacijenata sa teškim oblikom infekcije COVID 19.
2. U radu Acampa M, Voss A and Bojić T. Editorial: Cardiorespiratory Coupling – Novel Insights for Integrative Biomedicine. Front Neurosci 2021. doi: 10.3389/fnins.2021.67190 u Reči urednika (Editorial) u okviru Tematskog zbornika vodećeg međunarodnog značaja autori daju trenutni presek relevantnih činjenica koje se odnose na poznavanje bazičnih mehanizama i kliničkih primena novih znanja koja se odnose na mehanizme kardiorespiratornog sprezanja. Rad afirmiše oblast istraživanja integrativne fiziologije. Najnoviji podaci ukazuju da funkcija ova dva blisko povezana organa nije samo preuzimanje i distribucija kiseonika iz atmosfere do tkiva već da je njihova usklađena aktivnost od ogromnog značaja za adaptabilnost organizma, kako na uslove sredine (mikrogravitacija), tako i na patološke procese unutar organizma. U Reči Urednika kao rad od posebnog kliničkog značaja izdvojen je rad Grote et al., 2019, u kome se eksperimentalnim putem ukazuje da masivne hirurške intervencije, poput ortopedskih, značajno smanjuju tonus i modulaciju vagusnog živca što dovodi do većeg rizika ovih pacijenata da razviju srčane aritmije ili sepsu. Autori konkretno definišu novi pristup tzv. „prehabilitacije“, odnosno potencijacije vagusne aktivnosti nizom manevara koja na taj način priprema pacijenta za hiruršku intervenciju i smanjuju njegov rizik od životno ugrožavajućih komplikacija.
3. Tematski zbornik vodećeg međunarodnog značaja – M17 Bojić, T., Acampa, M., Voss, A., eds. (2021). Cardiorespiratory Coupling – Novel Insights for Integrative Biomedicine. Lausanne: Frontiers Media SA. doi: 10.3389/978-2-88966-793-2. je organizovan od strane urednika u trajanju od dve godine. U ovom Tematskom zborniku selektovana grupa istraživača u oblasti istraživanja autonomnog nervnog sistema i kardiorespiratornog sprezanja doprinela je osavremenjivanju znanja o kardiorespiratornim interakcijama, fiziološkim i patofiziološkim obrascima, kao i novim terapijskim i preventivnim intervencijama koji mogu biti od značaja za kardiorespiratornu medicinu. Akcenat Tematskog zbornika je na novoj funkciji kardiorespiratornog „supersistema“ u odnosu na klasičnu ulogu u preuzimanju i distribuciji kiseonika iz okoline do tkiva. Funkcija objedinjene aktivnosti rada srca i pluća je od posebnog značaja kao mehanizam prilagodljivosti celokupnog organizma na promene u okolini (bestežinsko stanje) i u unutrašnjem ambijentu samog organizma (patološki proces). Interakcija kardiovaskularnog i respiratornog sistema odvija se na različitim skalama, od molekularnog, ćelijskog, tkivnog do sistemskog nivoa. Udruživanjem, multidisciplinarnim pristupom i sveobuhvatnim sagledavanjem kardiorespiratornih interakcija Tematski zbornik je načinio iskorak u znanjima integrativne biomedicine i ostvario uticaj u oblasti terapijskog pristupa u lečenju kardiorespiratornih patologija. Učestvovalo je 76 autora u 15 istraživačkih grupa. Od momenta publikovanja Tematskog zbornika njegov impakt se vidi u sledećim podacima: 45,970 pregleda ukupno, 36,956 pregleda radova, 7,531 download-ovanih radova, 1,483 pregleda samog Tematskog zbornika (https://www.frontiersin.org/research-topics/9745/cardiorespiratory-coupling-novel-insights-for-integrative-biomedicine#impact) . Demografska distribucija pregleda Tematskog zbornika je sledeća: SAD 10,558 pregleda, Nemačka 8,806 pregleda, Kina 6,659, Ujedinjeno Kraljevstvo 1,161, Ruska federacija 870 (https://www.frontiersin.org/research-topics/9745/cardiorespiratory-coupling-novel-insights-for-integrative-biomedicine#impact).
Sudeći po argumentovanim postavkama dr Tijane Bojić, mladi naučnici u Srbiji mogu postići vrhunske rezultate u Srbiji, kao i u svuda u svetu:
“Uslovi za rad mladih istraživača u Srbiji su uglavnom skromni ali veliku prednost nosi rad i život kod kuće, na svom jeziku i kulturi i slobodi koju sve to pruža. Moja generacija se velikim naporima trudi da omogući bolje uslove za rad u nauci mlađim generacijama u zdravom radnom ambijentu, jasno definisanom dogovorima. Da bi smo uspeli, potrebno je i da mladi veruju nama isto onoliko koliko mi verujemo u njihove potencijale. Interakcija sa međunarodnim naučnim institucijama je nezamenljiv deo naučnog života i on postoji i neguje se kroz institucionalnu saradnju. Indivudualni odlasci na usavršavanje i rad u inostranstvu su teži oblik sticanja znanja i iskustva. Suština uspešnog naučnog rada, kao i svake vrhunske intelektualne veštine je očuvati ličnu originalnost uz rad, posvećenost, snove o boljem budućem, a to postižu vrhunski pojedinci i u našoj sredini, kao i svuda u svetu.”
Za ostvarene rezultate dr Tijana Bojić izražava zahvalnost izdavačkoj kući časopisa Frontiers (Lausanne: Frontiers Media SA, Švajcarska) na njihovoj predanoj aktivnosti podrške istraživačima koji rade u sredinama ograničenih uslova za naučni razvoj. Posebnu zahvalnost izražava Naučnom veću i Direktorijumu Instituta za nuklearne nauke Vinča na podršci daljem radu izraženoj u Godišnjoj nagradi INN Vinča. Zahvalnost duguje svim kolegama iz tima čiji je rad deo ovog uspeha.
Ličnu blagodarnost, naglašava, duguje majci na bezuslovnoj i nepokolebljivoj podršci, kao i svoj rodbini, prijateljima i Lajkovčanima koji se raduju i snaže kroz njene uspehe.
