Verovatno je retka pojava da se književne večeri održavaju na mostu, a to se sinoć dogodilo u Lajkovcu, u čast jednog od najpriznatijih živih srpskih prozaista Radovana Belog Markovića. Na nekadašnjem železničkom gvozdenom mostu na Kolubari u Ćelijama, rodnom mestu pisca, predstavljeno je njegovo najnovije delo „Stojna vetrenjača“.
O poslednjem romanu, svojstvenoj prozi i specifičnom jeziku Belog Markovića govorio je prof. dr Radivoje Mikić i, između ostalog, rekao:
– U srpskoj književnosti ne postoji pisac koji je sistematičnije ispevao dugu i složenu poemu – specifični hvalospev prostoru koji se može označiti kao njegov zavičaj, a to je čitavo kolubarsko područje kome je u svojim delima podigao visoki književni spomenik. Kada čitate Radovanove priče i romane imate utisak da se krećete kroz prostor koji beleže istorija i geografija, a kada zađete u njegove knjige vi vidite da je napravio svoj svet u kome se jedino on suvereno kreće… Radovan Beli Marković još jednom diže dostojanstvo književnosti i hoće da pokaže da je njena uloga u ljudskom životu veoma visoka i važna, bez obzira na to što živimo u jednom dobu koje nam nameće jedan osiroteli duhovni pejzaž, u kojem i svi mi treba da se osetimo kao sirotinja. Svoju književnost i nas iznova hoće da vrati raskoši, obilju i jednoj vrsti duhovnog plemstva. Na tome srpska kultura treba da mu bude zahvalna, u ovom trenutku i u godinama koje dolaze.
U kratkoj besedi, na mostu preko kojeg je „u svet krenuo“, Radovan Beli Marković je konstatovao da je neutvrđeni Lajkovčani, nedozvani Valjevac i nedomašeni Šumadinac, a što se ćelijanstva tiče, iz kojeg je često crpeo inspiraciju, kaže:
– Pomenimo, opet i opet, da zlehudom ćelijanstvu, kao pogledu na život i svet, svojim vekom priklonjen ostadoh, dokraja, ćelijanski se odazivajući kako kurti i murti tako i velikanima mog doba. Reč je, naime, o drvenoj filosofiji koja i nije ćelijanska, a koju svaki Ćelijanac drukčije poima i tumači, nataknut na kolac sopstvene sudbine, uz znanje da se moje ćelijanstvo, kao i sve drugo, dobom raslabilo, vidno kopneći i pred noge mi dokapavajući kao mutna surutka kroza duševno cedilo.Eto… Na ovom mestu pred vama stojeći, i niz vodu setan gledajući, ne mogu da utišam odjeke mamljivih reči koje i sa onog sveta kanda dopiru, pogotovo noću, dok se zvezdani svod u vodi ogleda, kad se svakom može učiniti da preki u Nebo put nadole vodi, o čemu sam, za sada, bez sopstvene misli i utvrđenog stava. Mostarinu sam, koliko da se zna, odavno platio…
U ime organizatora Gradske biblioteke Lajkovac, učesnike i goste pozdravili su direktor Biljana Bogdanović, podsetivši na neka od dela slavnog sugrađanina, i mr Daren Milivojević, koji se nadahnutim izlaganjem najviše osvrnuo na simboliku mostova i istorijat ćelijske železničke ćuprije, povezujući je sa književnom imaginacijom Belog Markovića.
Dragan Lakićević, urednik Srpske književne zadruge koja je objavila roman „Stojna vetrenjača“, podsetio je na prvi rad mladog Radovana Markovića, objavljen pre skoro pola veka u „Književnoj reči“, otkada datira i njihovo poznanstvo.
Probrane odlomke iz romana čitala je spiker Radmila Pivić Novaković.
Tradicionalnu narodnu pesmu otpevala je dr Nataša Ćebić.
Radnja romana se odvija u piščevom „belom Valjevu“, od kraja 19. do tridesetih godina 20. veka. U centru zbivanja je bojar Tadić koji pokušava da izgradi vetrenjaču na Poparskom brdu. U priču su upletene i velike figure iz naše kulturne prošlosti, kao što su filozof Branimir Petronijević, Jovan Cvijić, Glišić, Sremac, Laza Lazarević i drugi, koji se javljaju kao ličnosti ili su prisutni likovi iz njihovih dela.
Uz brojne poklonike i prijatelje iz Lajkovca i susednih gradova, promociji su prisustvovali i nekadašnji predsednik SR Jugoslavije Vojislav Koštunica, eks ministar i gradonačelnik Valjeva Dušan Mihajlović, diplomata i orijentalista Darko Tanasković, slikar iz Francuske Slobodan Jevtić Pulika, novinar Radio Beograda i publicista Miloš Jevtić i drugi.
Program je upotpunjen izložbom kaligrafskih radova „Lajkovački krasnopis“. Organizator je bila Gradska biblioteka Lajkovac u saradnji sa Kulturnim centrom „Hadži Ruvim“, u okviru kulturno-zabavne manifestacije „Dani Lajkovca“, pod pokroviteljstvom Opštine.
