Brojni pomaci napravljeni su u opštini Lajkovac na planu inkluzije Roma. Najviše pomaka ima na planu obrazovanja, dok najveći problem i dalje predstavljaju uslovi života u naseljima na ruralnom području, posebno Dubravi, naseljima Trebeži i Palež. Značajni su i pomaci u sferi zapošljavanja Roma, čemu doprinose i regionalni i nacionalni projekti, posebno oni podržani iz Evrope, u kojima je opština Lajkovac redovno aktivan učesnik.
Iskustvo je pokazalo, da je na svim nivoima nemerljiv doprinos koordinatora za romska pitanja i inkluziju Roma. To su uglavnom mladi i obrazovani ljudi, koji su se uspešno integrisali u sistem, odlično poznaju sve probleme populaacije Roma i imaju jaku i iskrenu želju da ih sistemski rešavaju.
Koordinator Mobilnog tima za inkluziju Roma u opštini Lajkovac Nikola Josipović, inače savetnik u Ministarstvu prosvete u Odeljenju za učeničke i studentske stipendije i kredite, dugogodišnji je aktivista za bolji život Roma u svim segmentima. Za portal LAJKOVAC NA DLANU kaže, da generalno pozitivnih pomaka ima, ali da još ima i puno posla, posebno na poboljšanju uslova života Roma u naseljima na ruralnim područjima:
“Romi u Lajkovcu se ipak suočavaju sa predrasudama i diskriminacijom, sa kojima se ponekad susreću i u institucijama, mada je tu reč o sporadičnim slučajevima. Ohrabruje činjenica da opština Lajkovac ima lokalne mehanzme koji su na raspolaganju romskoj zajednici. Nabrojaću samo neke mehanizme koji postoje na teritoriji opštine Lajkovac: Mobilni tim za inkluziju Roma opštine Lajkovac, pedagoški asistenti u osnovnoj školi „Dimitrije Tucović“ u Jabučju i Predškolskoj ustanovi „Leptirić“ u Lajkovcu, kao i lokalno udruženje „Regionalna prava manjina“.
Položaj Roma u Lajkovcu nije nimalo povoljan, pogotovo ako se neko od 6 romskih naselja nalazi na periferiji opštine, odnosno u ruralnom delu. Među najugroženijim romskim naseljima je Dubrava, koja nema putnu i kanalizacionu infrastrukturu, a takođe i voda je problem, jer nije ispravna za piće u tom naselju, slična situacija je i u naseljima Trebeži i Palež.
Jedna od oblasti u kojima ima itekako pomaka je obrazovanje. Primećuje se trend rasta iz godine u godinu da broj srednjoškolaca koji upiše srednju školu, takođe i završi. Za proteklu školsku godinu sa teritorije opštine Lajkovac, četiri učenice su dobitnice državne stipendije, dok su dva učenika dobitnici EU stipendija (podrška srednjoškolskom obrazovanju) i jedna studentkinja je ostvarila pravo na državnu stipendiju.
Moram napomenuti i projekat pod nazivom “Više šansi za bolje mogućnosti zapošljavanja u zapadnoj Srbiji”.
Projekat“Više šansi za bolje mogućnosti zapošljavanja u zapadnoj Srbiji” realizuje se u okviru programa “Inkluzija Roma i drugih marginalizovanih grupa u Srbiji” koji se sprovodi u okviru projekta Nemačke razvojne saradnje. Program realizuje Nemačka organizacija za međunarodnu saradnju, u saradnji sa Kabinetom potpresednice Vlade Republike Srbije kao predsednice Koordinacionog tela za praćenje realizacije Strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji za period od 2016 – 2025 godine. Projekat implementira Grad Valjevo u partnerstvu sa Centrom za integraciju Roma Valjevo, Opštinom Koceljeva i udruženjem Regionalna prava manjina, Lajkovac.
Projekat obuhvata tri grupe/klastera aktivnosti:
Prva grupa odnosi se na Program jačanja kompetencija Roma i drugih marginalizovanih grupa – Prvi klaster se odnosi na podršku korisnicima gde će se povećati njihovi kapaciteti za aktivno uključivanje na tržište rada i mogućnost zapošljavanja. Ova podrška će se sastojati od intenzivnih informativnih kampanja, organizovanja radionica i treninga, pružanja mentorske podrške i savetovanja. Analiziraće se individualne procene potreba, interesa i specifičnih osobina, društvene ili porodične specifičnosti uključenih korisnika, a obuke će biti prilagođene tome.
Druga grupa aktivnosti je Program podrške zapošljavanju Roma i drugih marginalizovanih grupa, koji se sastoji od radnih praksi kod poznatih poslodavaca, obuke na radnom mestu praćene podrškom za potencijalno zapošljavanje.
Treći klaster je Program podrške samozapošljavanju Roma i drugih marginalizovanih grupa – sastoji se od subvencija, obuke i mentorstva u preduzetništvu i poljoprivredi.”
Prioritetne oblasti kojima se do sada bavio Mobilni tim bile su: obrazovanje, zapošljavanje i stanovanje. Ključne aktivnosti koje su urađene iz ove tri oblasti su: podela školskog pribora za socijalno ugrožene učenike, motivaciono-aktivaciona radionice NSZ za niskokvalifikovane osobe na evidenciji, analiza procene stambenih i životnih uslova u romskom naselju Dubrava… Evidentna je odlična saradnja Mobilnog tima sa svim školama na području opštine Lajkovac, uz stalne napore da saradnja i sa ostalim institucijama bude podignuta na viši nivo.
Značajni su pomaci i u sferi zdravstvene zaštite Roma, suzbijanju problema maloletnih Romkinja uzrokovanih preuranjenim brakovima, položaju Romkinja na selu, društvo reagije humanitarnim akcijama uvek kada je neophodno, a Crveni krst često realizuje akcije pomoći kojima su redovno obuhvaćena romska naselja.
Organizovano, planski i sistemski radi se na podizanju svesti, poboljšanja kvaliteta i uslova života Roma i njihovu inkluziju u svim segmentima. Tome u opštini Lajkovac, pored ostalih nivoa, bitno doprinose Mobilni tim za inkluziju Roma opštine Lajkovac i lokalno udruženje „Regionalna prava manjina“, a svojevrstan i bitan doprinos daju pedagoški asistenti u osnovnoj školi „Dimitrije Tucović“ u Jabučju i Predškolskoj ustanovi „Leptirić“ u Lajkovcu.
