Piše: Toma Petrović
Bajevac je površinski jedno od tri najveća sela u opštini Lajkovac, lociran 12 km od centra opštine na putu Valjevo-Ub-Beograd na nadmorskoj visini od 182 do 202 metra. Broj stanovnika 2002. godine bio je 689, 2011. 611 i po popisu iz 2022. godine broj stanovnika je 446. Očigledno je da broj stanovnika naglo pada i za zadnjih 20 godina za 246 što je veliki broj za selo koje ima izuzetnu geografsku poziciji, udaljeno 12 km. od Lajkovca, 10 od Uba, 26 od Valjeva i 60 od Beograda. Nalazi se na veoma lepoj zatalasanoj i plodnoj visoravni sa dosta šuma i oranicа. U Bajevcu postoje kompleksi zemljišta od 10 i više hektara. To su Glavice, Dubrava i komleks Lug. Kompleks označava veće površine zemljišta gde su izbrisane obale i sve je stavljeno pod jednu površinu, a je onda ta površina podeljena na 10-15 vlasnika.
Vasilj Pavlović iz Bajevca, iguman Avakum Petrović iz Bogovađe i Savo Ninović iz Bačevaca učestvovali u Rudovcima i Vreocima na tajnim sastancima narodnih prvaka Valjevske, Rudničke i Beogradske nahije. Oni su već početkom aprila 1815. godine, išli po selima u okolini Valjeva pozivajući narod da se diže protiv Turaka. Pobunjenici su zauzeli i zapalili Valjevo i Ub ali ih je brzo rasterao Kara-Mustafa iz Beograda sa 300 vojnika. To se događalo pre zbora u Takovu u kome je Miloš Obrenović proglašen za vođu Drugog ustanka. Drugog maja 1815. godine ustanici pod vođstvom Jovice Milutinovića i Pavla Cukića prešli su iz Srema u Srbiju, oslobodili Palež i došli u Bajevac kod Vasilja Pavlovića. Odatle su se uputili prema Valjevu i učestvovali u opsadi varoši. Na dan 23. maja 1821. godine ostarelog i obolelog Gaju Dabića, za novog kneza u Tamnavi i Posavini postavljen je Vasilije Vasilj Pavlović iz Bajevca. Vasilj je, međutim, zbog neke protivrečnosti Milošu ubrzo smenjen i mesto kneza prepustio Pavlu Daniloviću iz Murgaša. U Bajevcu je 12. marta 1829. godine u svojoj kući umro Vasilije Vasilj Pavlović, učesnik u oba srpska ustanka, star 70 godina. Izvesno vreme bio je starešina u knežini. Sinovi Filip, Jovan, Marko i Antonije sahranili su ga kod crkve u Stepanju čiju je gradnju i održavanje Vasilj svestrano pomagao.
Foto: Spomenik knezu Vasiliju Pavloviću u porti crkve u Stepanju gde su ga sahranili i spomenik podigli sinovi Filip, Jovan, Marko i Antonije
U proleće i leto 1839. godine, a na osnovu Ustava prvi put u Kneževini Srbiji birane su gradske (Beograd), varoške i seoske opštinske uprave. Tada je Bajevačka opština imala 100 poreskih glava i 74 kuće. Kmet je bio Filip Vasiljević a pomoćnici Živko Ivanović i Petronije Stevanović. Godine 1924. velika porodična zadruga Dimitrijevića koja je imala 80 članova, izdelila se u tri imućna domaćinstva. Pre Prvog svetskog rata Dimitrijevići su držali 300 goveda i imali oko 600 hektara zemlje.
Tokom 19. i početkom 20. veka u Bajevcu se dosta toga događalo ali smestiti viševekovnu istoriju sela na ovih nekoliko strana koliko mogu da pišem na ovom portalu je nemoguće.
O doseljavanju na ovo područje i o poreklu porodica najbolje su pisali antropolog, naš Valjevac, Ljuba Pavlović u svojoj knjizi “Antropogeografija Valjevske Tamnave” iz 1907. godine i decenijama kasnije prof. Vojislav Miljanić u svojoj knjizi “Lajkovačka Tamnava u prošlosti – Poreklo stanovništva”, pa ću citirati delove koji se odnose na Bajevac:
“Bajevac se graniči sa istoka Nepričavom i Rukladom, sa severa Murgašem, sa zapada Vrhovinama i Gvozdenovićem i na jugu sa Stepanjem.
Ime je selo najverovatnije dobilo po najstarijem naseljeniku Baji Kolakoviću, koji je osnivač najvećeg broja familija u ovom selu. Po državnom popisu podanika, koji je izvršila austrijska uprava 1717. godine popisan je Bajevac sa tri podanika.
Zemljište pada od juga ka severu i reci Kladnici. Na krajnjem jugu nalaze se dva visa, jedan visok 251 metar u Kolakovića kraju i Glavica, 170 metara. Tu je izvorište Rukladske reke ( koja se u istoimenom selu uliva u Kladnicu. U blizini Rukladske reke nalaze se Gaj i Kurjačine.
U selu se uočavaju: Kolakovića kraj, Miškovića kraj i Veselić.
Selo je razbijenog tipa. Pri formiranju sela prvo je nastao centar u Kolakovića kraju, odakle se selo širilo ka Kladnici i putu Valjevo – Ub.
Po popisu iz 1863. godine, pored ostalog popisana je crkva od tvrdog materijala sa placem od jednog pluga, zabran sa tri pluga, školska zgrada od slabog materijala sa baštom od pola pluga, prostorije sudske apsane i dva koša. Ima četiri ispusta od četiri pluga pod šumom. Naravno, većina popisane imovine se nalazila na području kasnije osnovanog sela Stepanje.
Po popisu iz 31. marta 1991. godine selo ima 829 stanovnika, 312 stanova, 230 domaćinstava od čega 227 poljoprivrednih domaćinstava.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela
Smatra se da je selo, kako je već rečeno, osnovao Baja Kolaković, koji se doselio u prvoj polovini 18. veka iz Nikšićke župe. Slavi Đurđic. Najverovatnije da je on bio jedan od tri podanika iz austrijskog popisa. Baja je ostavio tri sina: Jovana, Petra i Velimira zvanog Beka.
Jovanovi potomci su: Kolakovići, Jovanovići, Đurđići i Radivojevići – Rankovići.
Petrovi su: Rajkovići, Živanovići, Dragićevići i Vasiljevići.
Bekini su: Jakovljevići, Bekići i Štukići.
Pored napred nabrojanih familija u potomke Kolakovića spadaju: Pantelići, Milićevići, Jankovići, Petrovići, Mijailovići, Jovičići i Stankovići.
Posle Kolakovića, ali u prvoj polovini 18. veka doselili su se Katanići iz Donjeg Polimlja, slave Svetog Arhanđela. U njih spadaju: Jovanovići (Kovačevići), Stepanovića i Dimitrijevići.
Miškovići su došli iz Starog Vlaha. Slave Sv. Jovana. Danas se prezivaju: Ivanovići, Paunovići, Tomići, Jovičići, Teodosijevići, Pavlovići, Jovanovići 3, Jovanovići 4 i Pantelići (Neškovići-Rankovići).
Matići -Nestorovići doselili su se iz Azbukovice. Slave Sv. Stevana. Njihovi potomci su Matići, Nestorovići i Martići.
Napomena: Podaci potiču iz knjige Ljubomira Pavlovića, Antropogeografija Valjevske Tamnave.
U 19. veku doselili su se: Đurići, Jovanović (Jošići), Marinkovići, Pavlovići, Mišići, Trifunovići i Radovanovići.
Potomke imaju Jošići, doselili se iz Drobnjaka. Slave Sv. Đurđa.
Trifunovići su uljezi kod Miškovića. Doselili su se iz Jabučja gde imaju i danas svoje srodnike. Slave Sv. Vrače.
Radovanovići su iz Valjevske Joševe. Slave Sv. Nikolu.
Postoji dileme oko familije Ilić, koja je , kako piše Ljuba Pavlović, došla iz Lještanskog kod Užica i slavi Sv. Đurđa. Prema istraživanju pisca ove knjige Sima Ilić se doselio u 19. veku iz Bosne u kuću Ljubice Milićević sa kojom je stupio u brak. Slave Markovadan.
u 20. veku doselili su se:
Milosavljevići, doselili se iz Beomuževića. Markovići su došli iz Rebelje kod Poćute 1963. godine. Slave Sv. Nikolu.
Savići 1 su iz Klanice. Lazići potiču iz Jabučja, a u Bajevcu se prizetili.
Beljići su iz Teočina kod Gornjeg Milanovca.
Perići su iz obližnjeg Zvizdara. Slave Đurćic.
Kosanići potiču iz Stublenice.
Zlatići su iz Stublina.
Ikonići su iz susednih Vrhovina.
Sredojevići su iz sela Lještansko, Užički srez, slave Sv. Jovana.
Lazarevići su iz Stepanja, slave Sv. Jovana i Sv. Arhanđela.”
IZVORI: LAJKOVAČKA TAMNAVA U PROŠLOSTI – Poreklo stanovništva, prof. Vojislav Miljanić; Antropogeografija Valjevske Tamnave, Ljubomir Pavlović, 1907.
U Bajevcu, kao što je već rečeno postoje četiri glavna zaseoka ili kraja i to, Gornji kraj, Veselić, Miškovića kraj i Dubrava (nenaseljena) a od toponima mogu se izdvojiti: Škola, Igralište, Kovačevića zabran, Toša mehaničar, Vučinac, Dom, Markov Sad (najviša tačka Bajevca do Stepanja, a kota je Jokića lipa tromeđa Bajevca, Stepanja i Vrhovina). Jedan od viših vrhova sela bili su Vinogradi, ali je tu otvoren majdan i uskoro će ostati samo deponija od jalovine u vidu novog rekultivisanog brda. Od izvora ima jedan koji zovu Bajevac a koji je nakada davno ozidan ciglom ali se uopšte ne zna ko je to zidao. Meštani smatraju da je tu nekada bila crkva koja je potonula. Na tom mestu otkopavane su stare kovane brave koje verovatno potiču od te crkve što je i dokaz da je ta crkvica postojala. Bilo je i nekoliko kuća koje su srušene. To je iznad nove škole. U neposrednoj blizini je i izvor Banja. Postoji i izvor ili prelivni bunar Vučinac. Potoci su Veselić, Bukova jaruga i jedan koji teče sa leve strane Stankovića i Jakovljevića.
Selo preslavlja Mali Spasovdan, a crkva je zajednička na granici Bajevca i Stepanja ali smatra se da je crkva na bajevačkoj teritoriji a spomen česma u porti crkve je na stepanjskoj strani. Inače, Hram prenosa moštiju Svetog Nikole u Stepanju (ispravno je reći i crkva Bajevačke crkvene opštine u Stepanju, a tako piše i na crkvenom pečatu) po narodnom predanju sagrađen je u kosovskom periodu. Nalazi se na severozapadnoj strani, na tromeđi Stepanja, Bajevca i Vrhovina u podnožju visa, tzv. Jajin zabran koji dominira područjem od Save pa do planinskih ogranaka sliva Kolubare. Na jednoj maloj ravnici, zaklonjena sa tri strane brdima i ne vidi se dok se ne dođe pred nju. Okružena je sa svih strana šumom. Crkva slavi svetog oca Nikolaja, 22. maja. Osim toga postojao je i sabor koji se održavao na Preobraženje Gospodnje – 19. avgusta. I Bajevčani tvrde da je tu u 18. i početkom 19. veka bio manastir. Jedna od potvrda toga je i to da je Miloš Obrenović boraveći često u manastiru Stepanje, uz znak zahvalnosti za gostoprimstvo, uredio izvor i napisao posvetu. Nekada je crkva bila zajednička za Bajevac, Stepanje, Vrhovine, Nepričavu, Slovac i Gvozdenović. Sada je napravljena preraspodela parohija, pola Nepričave dato je Lajkovcu ali i dalje oni stariji ljudi koji su ranije dolazili i dalje dolaze u Stepanjsku crkvu. Omladina je pokušala da ponovo organizuje vašar na Petrovdan, koji se nekada davno održavao u Bajevcu, ali to je trajalo sam par godina. U to vreme u selu je bio aktuelan čuveni harmonikaš ovog kraja Milisav Martić, zvani Limun.
Kada pišemo o školi u Bajevcu treba da imamo u vidu da je Stepanje do 1904. godine bilo u sastavu sela Bajevac, odnosno njegov zaseok. Stepanje, što se tiče školstva ima dugu istoriju pa je i Bajevac preuzeo taj deo istorije pre 1904. godine. Škola u Stepanju-Bajevcu počela je sa radom 1842. godine, odnosno tada je postala državna škola, mada su počeci pismenosti i školstva ovde stariji i srećemo ih u 18. veku, a možda i pre u okviru manastira Stepanje. Prvi poznati učitelj bio je Mihail Petrović iz Petkovice, jugozapadni deo Fruške Gore, tadašnje Austrije, odnosno današnjeg Srema. Radio je u ovoj školi do penzionisanja, 1. avgusta 1857. godine kada ga je zamenio Jovica Bradić koji se zadržao 1957. i 1958. godine kada dolazi učitelj Jovica Žujović iz Vračevića. Tada je školu pohađalo 24 đaka. Sledeći učitelj bio je Petronije Urošević od 1864. zatim od 1874. godine Ostoja Antić u čijem izveštaju piše da je politika slanja dece u školu veoma loša, jer veliki broj roditelja ne šalje decu u školu. Zamenio ga je Đorđe Kostić iz Štitara u Mačvi.
Dotrajala i ruinirana škola u Stepanju-Bajevcu izgorela je u noći između 17. i 18. januara 1891. godine. Otvorena je škola u Nepričavi 21. januara iste godine u kući Alekse Bogdanovića (Ilića kafana) i prvi učitelj je bio Antonije Jeremić. Tu su išli i đaci iz Bajevca. Nova škola u Stepanju-Bajevcu sagrađena je u rekordnom vremenu i puštena u rad odobrenjem Ministra prosvete od 12. novembra 1891. godine. U to vreme su bili učitelji bračni par Filip i Anđelija Radulović, a zamenili su ih učiteljice Jelisaveta Radojičić i Darinka Mišić i pred sam I svetski rat učitelji su bili bračni par Velimir i Zagorka Trivunac.
Većina škola u Srbiji u vreme okupacije, dok je trajao Veliki rat nisu radile. Škola u Bajevcu (Stepanju) ipak je počela sa radom 1916. godine zahvaljujući upornosti i entuzijazmu učiteljice Radoslave Jović. Bio je to veliki rizik jer su okupatorske vlasti zatvorile školu.
Škola u Bajevcu osnovana je 1907. godine kao četvororazredna narodna škola. U prvim godinama nastava se odvijala u privatnim kućama, jer selo nije imalo školsku zgradu. Prvi poznati učitelj bio je Jovan Mladenović, koji je službovao i u Donjem Lajkovcu. U školi je tada bilo oko 30 đaka, uglavnom iz Bajevca ali i okolnih sela. Posle Prvog svetskog rata, oko 1925. godine, uz pomoć meštana i opštine, izgrađena je prva zidana školska zgrada. Škola je imala jednu učionicu i stan za učitelja. U prvom periodu radile su učiteljice Milica Simić i kasnije Anđa Milićević. Za dan Svetog Save organizovane su priredbe i prva đačka pozorišta. Septembra 1930. godine učitelji u Bajevcu bili su Milan i Kosara Jevtić.
Foto: Generacija đaka 1949. godišta iz Bajevca, Stapanja, Nepričave, Vrhovina i Gvozdenovića u VI razredu sa učiteljicom Olgom Stanković u staroj bajevačkoj školi „Momčilo Popović“
Tokom Drugog svetskog rata školska zgrada je bila oštećena, a nastava prekinuta. Neki učitelji i đaci učestvovali su u ratnim događajima, a školska arhiva je delimično uništena. Nastava je obnovljena 1946. godine. Početkom 60-ih godina nekoliko meštana, Strahinja i Slavko Ivanović, Milan Ranković, Dragiša Dimitrijević, Leka Karić, učitelji Božidar Ilić i Dobri Rangelov i drugi, se angažovalo oko izgradnje nove škole. Dobri Rangelov bio je Bugarin ali je sve poslove, od inicijative, oko izgradnje škole i kasnije opremanja on vodio. Srušena je stara a na drugom mestu sazidana nova. Škola nije prestajala sa radom u to vreme jer je prvo napravljena nova pa tek onda srušena stara. Škola je postala petorazredna, pa osmorazredna još u starom objektu koji je delimično srušen a broj đaka se povećao na oko 100 otvaranjem novog objekta. Učitelji tog vremena bili su: Božidar Ilić, upravitelj, Ljubica Petrović, Milorad Stojković, Danica Milenković, pomenuti Dobri Rangelov, Živan Raonić, Borka Mitrović, Mirko Vojinović, Olga Stanković, Žika Ivković Kulak i supruga Selena, Mihailo Jevtić koji je bio jedno vreme direktor, kao i Žarko Miljković, a pre toga bio je učitelj u Nepričavi i drugi. U tom periodu škola je dobila električno osvetljenje i nove školske klupe. Od 1970. godine škola u Bajevcu postaje područno odeljenje Osnovne škole “Mile Dubljević” iz Lajkovca. Pre toga se zvala “Momčilo Popović”.
Tokom stogodišnjeg postojanja škola je više puta renovirana a zadnji put 2020. godine zahvaljujući sredstvima koja je obezbedila Kancelarija za javna ulaganja Republike Srbije.
U Bajevcu nije bilo kafana, a najbliža im je bila Đidina kafana u Kladnici koja je pripadala Murgašu. Prodavnica je bila “Pobedina” koja je kasnije privatizovana i još uvek radi kod škole. Dom je ozidan 1973/1974. godine, koristi se uglavnom za sastanke i za glasanje. Glasanje je obavljano i kod kuće Drage Dimitrijvića i Jordana Stepanovića. Sve je to otkupio vlasnik armatura Joksić i prepustio rođaku Bojanu koji to obrađuje i održava.
Foto: Svlačionica i stadion „Proletera“
U Bajevcu postoji fudbalski klub “Proleter” koji je osnovan 1948. godine. Boje kluba su bila zeleno-crna i kasnije crveno-bela. Igralište je često menjalo lokaciju, prvo je bilo preko puta groblja, pored ekonomije, pa je izmešteno pored lajkovačkog puta, pa preko puta Kovačevića zabrana i konačno na sadašnjem mestu gde je uz pomoć lajkovačke opštine izgrađena i lepa svlačionica i sve to ograđeno žicicom. Stadion je dobio ime Dragan Jovičić Pićan koji je kao mlad fudbaler umro. Među prvima su igrali Živojin i Živorad Milićević, Tomislav Milićević zvani Ćota, Živorad Pavlović, Jovan Živanović, Vojislav Vasiljević, Tomislav Pavlović, Dragan Rajković, Miloje Popović, Slobodan Nestorović, Dragan Pantelić, Mihailo Ilić i kasnije Miša Ranković, Miroslav i Toma Lekić iz Divaca, Rade Martić, Svetislav Ivković, Sreja Vasiljević i drugi. Toliko je bila jaka ekipa da su za vašar na Ivanjdan 1972. godine igrali nerešeno 1:1 protiv Jedinstva u Ubu. U opštinskom kupu početkom 70-ih godina, najjača ekipa je bila iz Ratkovca ali su ih Bajevčani pobedili sa 3:0 u polufinalu. Za najboljeg u finalu obezbeđen je pehar a za drugoplasiranog kompletna oprema, dresovi, kopačke, štucne pa je ekipa “Proletera” svesno izgubila u finalu od Rubribreze i dobila opremu. Nije zabeleženo ali se pretpostavlja da je prvi fudbal u Bajevac doneo Slavko Dimitrijevć, šef filijale Valjevske banke u Lajkovcu, koji je kasnije prešao u Valjevo u istu banku. Jedno vreme, 1997. ili 1998. godine Stepanje i Bajevac se fuzionišu i naprave jedan tim. Igralo se na terenu Bajevca. To je trajalo 2-3 godine pa se zbog nekih nesuglasica razdružili. U to vreme je kratko radila i kafana “Svilen konac” koja je bila na samoj granici Stepanja i Bajevca kod igrališta a držao je Dimitrije Stevanović, veliki boem iz Stepanja koji je radio je kao vozač direktora Centroproma u Beogradu. Umro je relativno mlad. Fudbaleri “Proletera” ima li su dosta značajnih rezultata: Prvaci opštinske lige Lajkovac više puta, učesnici međuopštinske lige više puta, učesnici okružne lige 1999. i 2011. godine , Kup Tamnave 1955. kada su još pripadali Ubu, Prvak međuopštinske lige Kolubara Istok 2020-2021. i drugi.
Foto: Jedna od starijih generacija „Proletera“
Kruži priča među starijim meštanima da je Nikola Kalabić uhvaćen u Bajevcu u Kovačevića zabranu. Čak navode i neke detalje oko tog “hvatanja” Kalabića, kao što je tačno mesto u šumi gde je uhvaćen i detalje da je došao džip sa, navodno četnicima, a to su ustvari bili preobučeni pripadnici OZN-e. Neki su mu govorili da to nisu četnici ali ih on nije poslušao već je bez ikakvog pružanja otpora otišao sa njima uz reči: Idem pa šta bude. Ovo nije potvrđeno i sve se svodi samo na priče starijih meštana koje se i oni čuli od svojih očeva i deda.
Ima više znamenitih ljudi ili onih koji su doprineli selu iz Bajevca ali je teško napraviti neki realan spisak. Uvek će biti onih koji će se ljutiti što nisu baš oni ili njihovi preci na tom spisku ili što su na spisku pojedini koji ne zaslužuju a nema onih koji sa pravom mogu da se tu nađu. Sasvim sam siguran da će biti komentara na ovaj spisak. Ispod svake priče iz serijala Uspomene na stari Lajkovac postoji e-mail adresa autora teksta, pa ako dobronamerni čitalac ima primedbu ili dopunu može to poslati autoru koji će to odmah ispraviti i biti veoma zahvalan za pomoć. Do sada je bila praksa da ako se pojavi neka nenamerna greška pojedinci odmah ospu kritike u komentarima na izvore podataka ili na samog autora čemu se po pravilu odmah pridruže dežurni kritičari. Autor nema nikakvu obavezu da ovo piše niti ima bilo kakvu nagradu a pogotovu novčanu, naprotiv ima samo troškove i atak na penziju. Jednostavno to radi volonterski uz želju, da kao stari Lajkovčanin i lokalni patriota, sačuva od zaborava neke događaje i ljude iz starog Lajkovca i naših sela, jer polako nestaju generacije koje su pamtile mnoge od ovih događaja i ličnosti, a ako se to ne zapiše brzo će pasti u zaborav. Često se može čuti izreka: Ko nema istoriju neće imati ni budućnost.
Ako neko ko bi zaslužio da bude ubačen u ovaj spisak, a nema ga ovde, onda je to samo slučajna ili nenamerna greška koja se da ispraviti u eventualnoj knjizi “Stari Lajkovac i okolina” ukoliko smognem snage da je izdam:
Jovan Ranković, zv. Prodan, bio predsednik bajevačke opštine. Bajevac je do 1965. godine administrativno pripadao opštini Ub. Te godine izvršeno je pripajanje većeg broja manjih opština i sela susednim opštinama pa je i Bajevac priključen opštini Lajkovac, a selo Ruklada prešla Ubu.
Milan Miša Ranković, zv. Runda, rođen 6. decembra 1949. godine u Bajevcu od oca Miroslava i majke Vere devojačko Dimitrijević iz Bajevca. Bio je dugo godina vozač u preduzeću “Dimitrije Tucović” iz Ćelija, ali i ugledni poljoprivredni proizvođač na svojih 20 hektara zemljišta koje i sada kao penzioner uredno obrađuje. Ima nekoliko krava pa od mleka supruga pravi sir koji svake nedelje odnosi u Beograd i prodaje. Miša je u mladosti bio predsednik omladine sela kada je bio veoma aktivan na organizovanju kulturno-umetničkog života omladine Bajevca. To se uglavnom odnosilo na organizovanje igranki i drugih aktivnosti. Bio je kasnije zajedno sa učiteljem Životom Ivkovićem, zv. Kulak odbornik u opštini u Lajkovcu. U braku sa Ljiljanom, dev. Jovanović (Sukić) iz Ruklade ima ćerku Marinu i sina Momčila. Deda tri unučeta.
Dušan Stanković, poljoprivrednik, bio je u jednom mandatu predsednik bajevačke opštine.
Vladimir Vlajko Đurović, lekar i direktor bolnice u Valjevu veliki period rata provodio je u Bajevcu u porodici Ranković i u Murgašu kod Miće Tatalovića. Bilo je u pitanju veliko prijateljstvo iz tog vremena a on je kasnije, posle rata dolazio u Bajevac za svaku slavu i preslavu i to fijakerom, sa kojim je inače svakodnevno išao na posao od kuće do valjevske bolnice.
Slavko Ivanović, bio je ugledni poljoprivrednik u selu.
Strahinja Ivanović, uglednan i bogat poljopivrednik.
Nikola Ivanović, diplomirani elektroinženjer, bio zaposlen u Elektronskoj industriji u Nišu, kasnije živeo u Beogradu.
Milan Pavlović, rođen 7. septembra 1970. godine u Valjevu, od oca Borivoja iz Bajevca, završio Srednju mašinsku školu, zaposlio se u MUP-u, policijska stanica u Lajkovcu 1993. godine posle završenog šestomesečnog kursa za policajce. Upućen na izvršenje zadataka na Kosovo i Metohiju gde je, junački se boreći sa naoružanom terorističkom bandom šiptara u selu Rezala, opština Srbica, u šumama prema manastiru Devič, poginuo sa Dušanom Trifunovićem i trojicom iz naše bliže okoline dana 26.03.1999. godine. Tom prilikom ranjeno je njih 6. Na platformi ispred bivše biblioteke građani Lajkovca podigli su spomenik izginulim junacima, a opština je dala imena ulicama naših heroja.
Dušan Trifunović, 1976. godine na Ubu od oca Milana, završio Srednju školu unutrašnjih poslova u Sremskoj Kamenici i počeo da radi 1994. godine, bio zaposlen i nastanjen u Lajkovcu. Upućen na izvršenje radnih zadataka na Kosovo Metohiju poginuo je u mestu Rzale, opština Srbica, 26. marta 1999. godine. Sahranjen je u Lajkovcu.
Zoran Jakovljević, penzioner, nastanjen u Bajevcu, rezervni oficir, ppukovnik u rezervi i dugogodišnji sekretar Udruženja rezervnih oficira, stručni saradnik u Soc. savezu, oženjen Ružicom Radojčić, iz Popučaka, radila u štampariji sa kojom ima dve ćerke, koje su završile, jedna srednju medicinsku a druga veterinarski smer u Poljoprivrednoj školi. Učestvovao je na dosta vojnih vežbi i napredovao do kamandanta odreda i čina ppukovnika u rezervi. Sada nastanjen u Bajevcu.
Dušan Ivković, rođen 1930. godine, u Bajevcu, od oca Milijana, diplomirani pravnik, bio predsednik Privrednog suda Vojvodine u Novom Sadu. Oženjen iz Brezovice, supruga diplomirani inženjer za hidro sisteme. Ima dva brata, jedan inženjer i drugi avio mehaničar.
Slobodan Rajković, rođen 1955. godine, kao penzioner živi u Bajevcu. Poznat je po tome što je dao krv 150 puta kao dobrovoljni davalac krvi. I Miloš Martić je davalac krvi i uvek je se odazvao kada bi ga neko pozvao da da krv.
Miloš Kovačević, zv. Prodan, bio je jedan od najnapredijih poljoprivrednika u selu. Njegov je bio često pominjani Kovačevića zabran.
U školi u Bajevcu je radilo više uspešnih i dobrih prosvetnih radnika. Među njima su bili i bračni par Velimir i Zagorka Trivunac. Njihov sin Dušan Trivunac, rođen je 5. februara 1913. godine u Bajevcu, završio je učiteljsku školu u Aleksincu. Radio je u selima Đelekare (Prizren), Kruševica, Toplici i selu Tijovac kod Svrljiga. U Tijovcu je osnovao knjižnicu i čitaonicu, nabavljačko-potrošačku zadrugu i doneo u selo prve poljoprivredne sprave. Bio je veoma aktivan i u radu učiteljskog udružeja. Uživao je veliki ugled među mladim naprednim prosvetnim radnicima i osvojio je simpatije naroda svrljiškog kraja.
Odmah posle okupacije, zajedno sa doktorom Milenkom Hadžićem radio je na pripremanju ustanka. Prikupljao je oružje, formirao mesne partizanske desetine i pripremao narod za borbu. Kao prekaljeni politički radnik postao je prvi komandir Svrljiškog partizanskog odreda. Posle borbe kod Krente dobio je zadatak da rukovodi pozadinskim političkim radom. Pošto su znali kakav ugled uživa u narodu, neprijatelji su pronašli izdajnike koji su u noći između 13. i 14. maja 1942. godine, na prevaru ubili učitelja Dušana Trivunca. Zatim su njegovo mrtvo telo dovukli u Svrljig, obesili ga i silom doterali seljake da ga vide i uvere se u učiteljevu smrt. Ali narod nije zaboravio svog učitelja. Posmrtno je proglašen za narodnog heroja 1953. godine. U školi u Tijovcu podignut mu je spomenik, a njegovo ime nosila je osmogodišnja škola u Izvoru i danas Srednja stručna škola “Dušan Trivunac Dragoš” koja je osnovana 1984/1985. godine u Svrljigu.
U Valjevu je živeo Vlada Vasiljević, tehničar iz Bajevca. Njegov sin Prof. dr Dragan Vasiljević redovni je profesor na fakultetu organizacionih nauka u Beogradu, sa neuobičajeno velikim brojem naučnih radova. Bio je u rukometaš pa je pored valjevskog Metalca igrao u Crvenoj Zvezdi i Metaloplastici iz najboljih dana.
Foto: Spomen ploča izginulima 1941-1945. u crkvi u Bajevcu (Stepanju)
U crkvi u Stepanju postoji zajednički spisak poginulih u Prvom svetskom ratu za nekoliko sela: Bajevac, Stepanje, Slovac, Vrhovine i Nepričava. Iz Bajevca je po tom spisku poginulo najviše, možda i sa cele lajkovačke teritorije, čak 90, posle Jabučja. Bilo je i srećnika, izuzev jednog koji je umro i sahranjen na Vidu, koji su preživeli Albansku golgotu i Solunski front i vratili se kući:
- Vasiljević Milutin, zemljoradnik, učesnik u ratovima od 1912. do 1918.
- Živković Pavle, zemljoradnik, učesnik u ratovima od 1912. do 1918.
- Pavlović Vojislav, II konjički puk, umro 24.01.1916. godine, sahranjen na Vidu.
- Ranković Jovan, zemljoradnik, učesnik u ratovima od 1912. do 1918.
- Živorad Ilić
Svi su nosioci Albanske spomenice.
U raspoloživim evidencijama (Istorijski arhiv Valjevo i knjiga Milorada Radojčić Tuda, “Besmrtni ratnici valjevskog kraja u ratovima 1912-1918 – Nosioci Karađrođeve zvezde” nema nosica Karađorđeve zvezde iz Bajevca.
Foto: Spomen česma ispred škole u Bajevcu
Foto: Spisak poginulih sa spomen česme
Takođe, ispred nove škole u Bajevcu postoji spomen česma na kojoj su imena izginulih boraca od 1941-1945. godine, takođe zajednička ploča za par sela a iz Bajevca su u toku Drugog svetskog rata poginuli:
- Beljić (Milorad) Ostoja, rođen 1926. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Beograd
- Dimitrijević (Lazar) Miladin, rođen 1912. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Pleternica
- Dragićević (Živko) Slavoljub, rođen 1926. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Tovarnik
- Đurić (Živko) Živadin, rođen 1927. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Erdevik-Srem
- Ivanović (Branislav) Milisav, rođen 1925. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Čakovci
- Ivanović (Milovan) Milorad, rođen 1922. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Tovarnik
- Ivanović (Sava) Dragoljub, rođen 1917. Srbin, umro 1945. u NOBu, Bajevac
- Ivković (Svetislav) Momčilo, rođen 1908. Srbin, ubijen od Nemaca 1941. kao zarobljeni pripadnik VKJ, Nemačka-Stalag
- Jakovljević (Ljubomir) Jovica, rođen 1926. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Čakovci-Srem
- Jovanović (Rajko) Života, rođen 1922. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Čakovci
- Jovičić (Živorad) Marko, rođen 1924. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Sremski front
- Jovičić (Živorad) Slavoljub, rođen 1921. Srbin, poginuo 1941. u NOBu, Grabovac-Obrenovac
- Martić (Živko) Borivoj, rođen 1909. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Tovarnik
- Martić (Živko) Čedomir, rođen 1918. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Đurinci-Vinkovci
- Matić (Svetislav) Tihomir, rođen 1920. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Šidski Banovci
- Mišković (Milan) Aleksandar, rođen 1926. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Šid
- Pantalić (Aleksandar) Srboljub, rođen 1922. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Mikuševci-Šid
- Paunović (Luka) Radomir, rođen 1908. Srbin, ubijen 1941. kod kuće, Bajevac
- Pavlović (Bogdan) Radovan, rođen 1926. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, 8.crnogorska ud.brig.
- Pavlović (Živojin) Rozmir, rođen 1922. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Šid .
- Petrović (Svetomir) Miodrag, rođen 1926. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Fruška gora.
- Rajković (Blagoje) Mitar, rođen 1912. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Ljubljana
- Ranković (Miodrag) Svetislav, rođen 1916. Srbin, poginuo 1941. u NOBu, Popučke-Valjevo
- Spasojević (Čedomir) Slavko, rođen 1923. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Sremska Mitrovica
- Vasiljević (Mirko) Dragomir, rođen 1923.
I na kraju moji železničari koji su radili u Ložionici i stanici Lajkovac u periodu od 1951. do 1968. odnosno do ukidanja uzane lajkovačke pruge:
- Đorđević V. Života, PK radnik
- Ivković M. Milorad, otpravnik vozova
- Jakovljević D. Tadija, KV radnik
- Marković D. Živorad, KV varioc
- Marković S. Milorad, ložač
- Milićević S. Radovan, blagajnik bileta
- Milićević V. Dragoljub, ložač
- Petrović S. Milorad, ložač
- Stepanović Lj. Tomislav, vozač
- Vasiljević M. Dobrivoje, nadzorni skretničar
- Vasiljević M. Pavle, mašinovođa na manevri
U prodaji je knjiga „LAJKOVAČKE PRIČE – uspomene na stari Lajkovac“ koja sadrži oko 400 strana i isto toliko fotografija. U knjizi je 66 priča o ljudima i događajima u starom Lajkovcu i okolini. Cena knjige je 1.000 dinara. Može se nabaviti u knjižari na staroj lajkovačkoj pijaci, kod autora lično, ili poručiti na telefon: 0641439199, Viber i WhatsApp ili na e-mail adresu petrovictoma@yahoo.com
