Istorija i predanje, piše: Milutin Ranković
Foto: Milutin Ranković u drobnjačkoj nošnji
Kosorići su jedno od najznamenitijih drobnjačkih bratstava. Prema porodičnoj tradiciji, prezime Kosorić je vrlo staro i oni su ga doneli kad su naselili durmitorske krajeve. Po Luburiću oni pripadaju plemenu Novljana, kao i Cerovići i Vulovići, za koje predanje kazuje da su od tri rođena brata. Prilikom naseljavanja drobnjačke teritorije od strane Novljana, Kosorići su se naselili na jednoj terasi koja se nalazi na desnoj obali reke Bukovice, pri planini Ivici. Mesto koje su zaposeli zvalo se pre njihovog naseljenja Poljana, a kasnije se po ovom bratstvu naziva Kosorići.
Posle smrti Lapca Kosovčića, drobnjački vojvoda je postao Simeun Kosorić, koji je bio knez i vrlo ugledan bratstvenik. Predanje kazuje da je prilikom mirenja Novljana i Kriča on dao svoju kćer za ženu sinu kričkog vojvode Kaloke. Nakon tri godine sin kričkog vojvode, zet Kosorića, pođe sa ženom i sinčićem u prviče na Kosoriće. NJega ispred plemena Novljana dočeka, u Bukovičkoj gori, stari oslijepeli vojvoda Lapac Kosovčić, i prilikom susreta na prevaru ga ubije. NJegova žena je sa sinčićem pobjegla u rod Kosoriće, gdje je ostala da živi, podigla je svog sina i oženila ga. NJegovi potomci su se prezivali GUSKE i do 1875. živeli u Drobnjaku.
Posle smrti Lapca Kosovčića, drobnjački vojvoda je postao Simeun Kosorić. Predanje pominje drugog vojvodu, Desimira-Desu Kosorića – po njemu se u Previšu zovu mesta Mala i Velika Desimirica, Desino Selište. NJegovi potomci su se na uže zvali Desimirovići.
Vojvoda Drakule bio je Desimirov sin i zamenio ga je u vojvodstvu. Predanje zna i za vojvodu Mirka Kosorića, koji je nasledio vojvodu Drakulu. Dalje se kazuje za vojvodu Stevana Kosorića, koji se pominje u jednom dokumentu porodične istorije drobnjačkih starinaca Mandića. U ovom dokumentu on se pominje kao knez. Porodična tradicija zna za vojvodu Borišu Kosorića, za koga se pripoveda da je bio silan junak i da je često ratovao s Turcima. Takođe se priča da je išao u Carigrad kod sultana, od koga je dobio ferman kojim su mu date mnoge povlastice.
Borišu je nasledio vojvoda Ilija Kosorić, on je jedan od najčuvenijih i najomiljenijih drobnjačkih vojvoda. Ilija je imao braću Minu i Miloša, koji su poginuli u borbi s kolašinskim Turcima prilikom njihovog napada na Tušinju. Vojvoda Ilija poginuo je u Nikšiću 1702. godine, a nasledio ga je na mestu vojvode njegov sin Otaš, koji je osvetio svoga oca Iliju, ubivši pašu Mahmudbegovića. Kažu da je tada i porušio i Polalio Nikšić. Ni vojvoda Otaš nije dugo vojvodovao. Poginuo je na Ravnom u Pivi i tom prilikom je posekao trebiljskog pašu, ali je i sam poginuo od ruke bega Ljubovića. Turska vojska je tu bila potpuno razbijena i poražena.
Vojvoda Ilija Kosorić je, osim Otaša, imao i sinove Šćepana i Petra, koji su 1703. godine, s ostalim Drobnjacima, bacili pod gomilu Redžep-pašu Šeića i njegovog brata Hajduk- hodžu na Kosorićima. Ta gomila i danas postoji i zove se Pašina gomila.
Nakon smrti vojvode Otaša, za drobnjačkog vojvodu došao je njegov dalji rođak Ilija Kosorić – Lijović. On je bio ratoboran i nepokoran. Posekao ga je pljevaljski Mustaj – paša Selmanović na Pašinoj vodi u Jezerima. Paša tada naredi da mu dovedu vojvodinu ženu Anđu sa Kosorića da mu bude naložnica, što Turci i urade; dovedu mu vojvodinu ženu Anđu, a ona tokom noći ubije pašu i tako osveti svoga muža, pa pobegne pod okriljem noći u Kosoriće, uzme nejake sinove i ode u svoj rod u Drekaloviće u čuveno brđansko pleme Kuča gde ih je odgajila.
Tada prestaje vojvodstvo Kosorića, a preuzimaju ga rođaci Cerovići.
Slovačko predanje kaže da je predak Dobrivojevića, Jovanovića, Vičentijevića, Markovića i drugih koji slave Mratindan u Slovcu, strmovačkim RankovićIma i nekoliko porodica u Tamnavi, bio sveštenik kog je janičar povukao za bradu, a pop je nije održao poniženje te je potegao kuburu i ubio ga. Vojvoda je tada raselio sveštenikove rođake.
Osim vojvoda, Kosorići su davali i sveštenike, kao npr. popa Vasilija i njegovog sina popa Miliju, koji je imao sinove: kneza Mijaila, popa Stevana i Srdana. Sva trojica su se isticala u borbama s Turcima, koje su vođene krajem 18. i početkom 19. veka, kada su oni i živeli. Mijaila je obesio Sulejman-paša Skopljak 1806. godine na Pušini. Srdana su posekli nikšićki Turci na Žurimovima. Srdanovi se potomci po njemu prozovu Srdanovići. popa Stevana su Turci posekli 1806. godine u Pljevljima.
Pop Lazo Kosorić odselio se 1807. godine u okolinu Goražda, a njegov brat Stojan u okolinu Rogatice. Od njih su tamošnji Kosorići.
Pop Sava Kosorić se sa svojom braćom odselio na Glasinac 1812. godine. Tamo danas žive njegovi potomci u selu Čitlucima.
U narodnim pesmama pominje se mladi pop Jovan. A poznato je da preci slovačkih i strmovačkim Drobnjaka dolaze najpre u Valjevska Strnu Goru Kao Lekiči, po Leki Kosoriću i Jovanoviću i po Jovanu Kosoriću. Takođe je poznatu da su se u ovom bratstvu, ponavljala imena sa kolena na koleno, da teže sačuvati predanje na znamenitog pretka. Za sada ne možemo pouzdano reći da li je Jovan po kom su Jovanovići predak mladog Jovana, ili je on upravo taj koji je na janičara potegao kuburu?
Danas se niko u Drobnjaku ne preziva Kosorić, već su se razgranali na Srdanoviće, Nediće i Stojanoviće.
Vratimo se na početke, pleme Drobnjak po istoričarima nastaje u 14 veku, ali pomena tog imena ima ranije u DubrovačkIm spisima. Po Luburiću Kosorići su Novljani, čak se smatra da su od Despotovića, bosanskog plemstva ne mnogo manjeg od Kotromanića. Ali Vojvodstvo Kosorići nasleđuju od Kosovčića.
A Kosorić, selo u dolini Dečanske Bistrice, 11 km udaljeno od manastira Dečani u Metohiji, pominje se u Povelji kralja Stefana Dečanskg, izdatoj 1327. godine o sporu oko imanja između Kruševske metohije, Hilandara i sela Kosorića. A 1348. godine car Dušan potvrđuje pravo svoga oca Stefana i prilaže sa Caricom Jelenom selo Kosorić, hilandarskog metoha u Kareji. Da li je tu odgovor gde je stara Kolevka Kosorića i zašto Slovčovčani i Strmnogorci i Stmovci slave Stefana Dečanskg.. Uzmimo pri tom da Rankoviću prekađuju Sv. Nikolu, kom je crkva u Kosorićima i posvećena, a da je on po verovanju vratio vid Stefanu Dečanskom!?
